Decyzja. Recenzja książki „Cuda za rogiem” Keigo Higashino
Czy dostrzegasz rysy i pęknięcia w moim planie na życie? Ilekroć próbuję złapać równowagę i iść przed siebie, tylekroć pojawiają się przeszkody, z którymi nie zawsze potrafię się zmierzyć i je rozwiązać. Chcę o nich z kimś porozmawiać, poradzić się, co zrobić, w którą stronę pójść, co wybrać. Ale wstydzę się, że rozmówca zrani mnie poprzez zbagatelizowanie moich problemów. Ty jednak stopniowo przekonujesz mnie, że warto zaufać i opowiedzieć o kłopotach, bo traktujesz poważnie moje obawy i niepewność, wskazujesz kierunki wyjścia, pokazujesz możliwości.
Bohaterowie powieści Cuda za rogiem Keigo Higashino to trzech młodych włamywaczy imieniem Shōta, Atsuya i Kōhei, którym w trakcie ucieczki po kolejnej akcji popsuł się samochód. Przemierzając uliczki w poszukiwaniu schronienia na jedną noc, trafili do opuszczonego i nieczynnego od ponad trzydziestu lat sklepu wielobranżowego „Namiya”. Pozornie zwyczajny, niczym się niewyróżniający lokal prowadzony przez Yūjiego Namiyę, był wyjątkowym miejscem, w którym można było uzyskać poradę. Starszy pan każdego traktował poważnie, nie wyśmiewał tych, którzy szukali rozwiązania nurtujących ich kwestii, ale starał się udzielić przemyślaną odpowiedź. Miał bowiem świadomość, jak wielka spoczywa odpowiedzialność na osobie, której zaufano, powierzono zmartwienie i poproszono o poradę. Dlatego też począwszy od pytań, jak mieć same piątki, gdy nie lubi się uczyć, stopniowo zarówno dzieci, jak i dorośli zaczęli zwracać się do niego z coraz bardziej skomplikowanymi problemami taki mi jak kłopoty z rodzicami, udręki związane z przyszłością i wyborem drogi życiowej. Listy były anonimowe – należało je wrzucić do otworu w rolecie, a odpowiedzi Yūji Namiya nazajutrz zostawiał na tyłach sklepu w skrzynce na mleko.
Podczas przygotowywania posłania na tę noc w sklepie Atsuya zobaczył, jak przez otwór w rolecie wpadła koperta. Zdumiony chłopak wspólnie z kolegami otworzył pismo. Dziewczyna o pseudonimie Księżycowy Królik prosiła o poradę, co zrobić w sprawie własnej kariery sportowej i choroby ukochanego chłopaka. Zaskoczenie młodzieńców wzrosło, gdy zorientowali się po treści listu, że pochodził on z przeszłości. Postanowili jednak udzielić odpowiedzi, a następnie zostawić ją za przykładem Yūjiego Namiyi w skrzynce na mleko. I tym sposobem nie tyleż ożywili magiczny kącik porad, ile weszli w pętlę czasową, swoim zjawieniem się i ingerencją w cudze kłopoty pozornie naruszyli chronologię zdarzeń. Pozornie, bo tak naprawdę tej właśnie nocy, w trzydziestą trzecią rocznicę śmierci właściciela sklepu i zgodnie z jego życzeniem, kącik porad miał jednorazowo wrócić, by osoby, którym udzielił porady, mogły napisać, jak jego słowa i wskazówki wpłynęły na ich życie, czy w ogóle zdecydowali się podążyć za jego radami. Wydarzenia tej nocy w sklepie cudów – bo listów pojawiało się oczywiście więcej – przyniosły trzem młodym ludziom refleksję nad własnym życiem, problemami i lękami. Tym samym uzmysłowili sobie, jak wielki wpływ na podejmowane decyzje ma obecność innej osoby, zwłaszcza jej życzliwe słowa i działania. Pierwszy raz też pomagali komuś bezinteresownie i wspólnie przeżywali z autorami listów ich rozterki, trudności.
Powieść Keigo Higashino dzieli się na pięć części – w każdej z nich przyglądamy się historiom, które na pozór łączy wyłącznie sklep „Namiya” i kącik porad, z czasem jednak coraz więcej szczegółów zaczyna się zazębiać, a poszczególne linie czasowe przecinają się w zaskakujących momentach, tworząc magiczną opowieść, w której wymiary tej samej rzeczywistości, przeszłość i teraźniejszość wydarzają się równolegle. Autor wykorzystuje mowę pozornie zależną i pozwala, by czytelnicy przysłuchiwali się różnymi narracjom, a każdy z bohaterów miał swój czas w historii. Proces składający się z wysłuchania czyjegoś problemu, dopytywania o szczegóły, a następnie formułowania porady jest trudny, przynosi wiele wątpliwości, miedzy innymi każe zastanawiać się, w jaki sposób wpływa się na losy innej osoby, czy się jej nie zaszkodzi. Początkowo młodzi włamywacze uważają, że osoba, z którą korespondują, i tak zrobi to, co zaplanowała, więc w zasadzie wysiłek konstruowania odpowiedzi ze wskazówkami, jak postąpić, jest daremny, bowiem „często pytający już ma odpowiedź. Chce się tylko upewnić, że myśli właściwie”. O ile Yūji Namiya starał się zrozumieć psychikę autora listu, jego obawy, możliwości, ograniczenia, o tyle młodzieńcy piszą wprost, bezpośrednio, niekiedy rugając adresata, zmuszając do równie ostrej reakcji, irytują się, denerwują. Z czasem jednak angażują się coraz bardziej i na swój sposób współprzeżywają z autorami listów ich los i w zasadzie zaczynają empatycznie podchodzić do kłopotów nieznajomych.
To, co jest słabą stroną powieści, to mało wiarygodnie nakreślone postacie, przede wszystkim trzej młodzi włamywacze i ich działanie, motywacje, sposób reakcji na prośby o rady, ale podobnie rzecz się ma z wyborami życiowymi nadawców listów. Im bliżej finału, tym większe przeskoki na linii czasowej i zawirowania w akcji, nie do końca jasno przedstawione, jakby jedynym ich wytłumaczeniem miała być magiczna aura utworu. Japoński pisarz tworzy przede wszystkim kryminały, powieści sensacyjne i thrillery. W Cudach za rogiem wątek kryminalny jest nie tyle marginalny, ile stanowi drobny epizod. Jednakże jeśli bliżej przyjrzeć się strukturze powieści, to można dostrzec swego rodzaju żonglerkę schematem fabularnym powieści detektywistycznej. Shōta, Atsuya i Kōhei stopniowo, za sprawą kolejnych listów odkrywają przed czytelnikiem elementy układanki i umożliwiają odbiorcy dotarcie do tajemnicy z lat młodości Yūjiego Namiyi.
Cuda za rogiem Keigo Higashio jest ciepłą, nostalgiczną i wzruszającą historią o roli drugiego człowieka w naszym życiu. Może być impulsem do rozważań, ile zawdzięczamy komuś, kto jedynie przez moment przeciął naszą drogę, zjawił się niczym cud, odmieniając nasze decyzje, plany, bo spojrzał z dystansu, zaczął zadawać pytania, których my nie postawilibyśmy sobie sami. Powieść ta jest pretekstem dla czytelnika, by zastanowić się, czy nie wystarczy po prostu powierzyć komuś swoich problemów, wysłowić ich w jakiejkolwiek formie, spróbować nazwać, by móc zrozumieć i często samodzielnie znaleźć właściwą dla siebie drogę. Inaczej mówiąc, rozmowa z inną osobą nierzadko pozwala na zobaczenie i przeanalizowanie własnych wątpliwości, zmartwień z odmiennej perspektywy, co w efekcie może doprowadzić do wypracowania optymalnego rozwiązania.
Luiza Stachura
Tytuł: Cuda za rogiem
Tytuł oryg.: Namiya zakkaten no kiseki (ナミヤ雑貨店の奇蹟)
Autor: Keigo Higashino
Tłumacz: Nikodem Karolak
Wydawca: Wydawnictwo Otwarte
Data wydania: październik 2018 r.
ISBN: 978-83-7515-519-8
